Autorzy analizy pt. "Impact of weighted average cost of capital, capital expenditure, and other parameters on future utility-scale PV levelised cost of electricity" podkreślają ogromny, sięgający 90 proc. spadek cen modułów fotowoltaicznych oraz 80-procentowy spadek cen całych instalacji PV w ciągu ostatniej dekady.

Jednocześnie podkreśla się wysoką tzw. krzywą uczenia, wynoszącą w przypadku modułów 39,8 proc. w latach 2006-18 i odnotowaną dzięki wysokiemu wzrostowi poziomu inwestycji, który w tym okresie wynosił w ujęciu CAGR (Compound Annual Growth Rate) średnio 46 proc.

To miało doprowadzić do spadku kosztu inwestycyjnego (CAPEX) dla ponad 50 proc. inwestycji w przemysłowe farmy fotowoltaiczne o mocy ponad 50 MW do mniej niż 0,8 EUR/Wp, a następnie w latach 2018-19 poniżej 0,5 EUR/Wp, przy czym średni CAPEX dla całego segmentu gruntowych elektrowni PV ma wynosić w tym roku około 0,46 EUR/Wp.

Autorzy analizy oceniają przy tym, że w pierwszych miesiącach tego roku przeciętny koszt stosowanych dotąd z reguły w dużych projektach polikrystalicznych modułów PV zaczynał się w Europie od ceny około 0,197 EUR/Wp, wliczając koszty transportu i ubezpieczenia, przy kursie USD/EUR 1,13.

W analizie uzysków energii uwzględniono przy tym średni, roczny poziom degradacji modułów rzędu 0,5 proc. Podkreślono, że o ile z reguły przyjmuje się wartość około 0,9 proc., to badania systemów PV pracujących w Niemczech pokazują w praktyce dużo mniejszą degradację na poziomie około 0,2 proc.

Ponadto w raporcie przyjęto średni cykl życia całej instalacji rzędu 30 lat, co ma odzwierciedlać obecny poziom jakości systemów PV.

W przypadku drugiego, kluczowego komponentu instalacji PV, a więc falowników, w przypadku których krzywa uczenia w latach 2006-18 miał wynieść 20 proc., przyjmuje się tegoroczny średni koszt dla rynku europejskiego na poziomie 0,025 USD/Wp.

Ostatnie oferty w Europie na falowniki o mocach 100-200 kW(AC) mają opiewać na około 0,03-0,038 EUR/W(AC), co - uwzględniając współczynnik 1,3-1,4 - ma dawać ceny na poziomie 0,021 do 0,029 EUR/Wp.

Autorzy badania zaznaczają przy tym, że średni cykl funkcjonowania falowników jest o połowę krótszy niż modułów. To oznacza konieczność szybszej wymiany na nowy sprzęt, co uwzględniono w szacunkach kosztu produkcji energii z PV.

W badaniu przeanalizowano też dostępne na rynku dane na temat kosztów operacyjnych (OPEX), do których zalicza się utrzymanie instalacji, koszt dzierżawy terenu, ubezpieczenie, koszty zarządzania aktywami, opłaty sieciowe czy bilansowanie. W tym przypadku przyjęto przeciętny OPEX rzędu 0,046 EUR/kW/rok, a więc stanowiący 1 proc. wskazanego w raporcie przeciętnego, aktualnego kosztu inwestycyjnego.

Opłaca się nawet w Finlandii

We wnioskach z badania wykonanego w celu oceny bieżących kosztów produkcji energii z gruntowych farm fotowoltaicznych w Europie wskazuje się, że aktualny koszt w ujęciu LCOE (Levelized Cost of Electricity), w którym prognoza uzysków energii w całym cyklu życia instalacji jest zestawiana z sumą kosztów inwestycyjnych i operacyjnych, może się różnić w zależności od kraju i występującego w nim nasłonecznienia, jednak nawet na północy kontynentu może być niższy lub zbliżony do cen energii na rynku hurtowym.

Najniższy koszt w ujęciu LCOE ma być obecnie osiągalny dla inwestycji realizowanych na południu Hiszpanii, w regionie Malagi, gdzie energię z gruntowych farm fotowoltaicznych można już wytwarzać przeciętnie za 24 EUR/MWh, natomiast na wysokości Helsinek w Finlandii i tak osiągany może być atrakcyjny, niższy od ceny hurtowej energii koszt rzędu 42 EUR/MWh (do analiz przyjęto średni koszt kapitału w ujęciu WACC na poziomie 7 proc.).

Autorzy badania porównują te koszty do spotowych cen energii z rynku hurtowego, które w ubiegłym roku wynosiły w Hiszpanii przeciętnie 57 EUR/MWh, a w Finlandii 47 EUR/MWh. Oznacza to, że przy takich cenach koszt energii z uruchamianych obecnie farm PV może być niższy nawet w relatywnie słabo nasłonecznionej Finlandii.

W analizie prognozuje się ponadto dalszy spadek kosztów energii z PV, do średniego poziomu 14 EUR/MWh w Maladze oraz do 24 EUR/MWh w Helsinkach do roku 2030, a następnie odpowiednio do 9 EUR/MWh oraz 15 EUR/MWh do roku 2050 - w każdym przypadku przyjmując średni WACC na poziomie 7 proc.

W analizie przyjęto średnie nasłonecznienie dla Malagi na poziomie 1840 kWh/m2/rok (GHI) oraz na poziomie 2100 kWh/m2/rok (dla paneli ustawionych pod kątem 30 st. i w kierunku południowym). Dla Helsinek analogiczne wartości wyniosły 950 kWh/m2/rok oraz 1160 kWh/m2/rok.

W efekcie przeciętne uzyski energii przyjęto dla Malagi na poziomie 1770 kWh/kWp, a dla Helsinek na poziomie 1010 kWh/Wp.

Analitycy podkreślają przy tym wagę kosztu kapitału dla kosztu wytwarzania energii z farm fotowoltaicznych, oceniając, że zwiększenie WACC z 2 do 10 proc. oznacza podwojenie się LCOE. Najniższy koszt kapitału, wynoszący około 2,5 proc., jest obecnie osiągany w Niemczech.

Autorzy badania prognozują, że w najbliższych latach czynnikiem, który będzie służyć dalszemu spadkowi kosztów generacji z farm PV będzie stosowanie jednoosiowych systemów nadążnych, tzw. trackerów, w przypadku których wyższe uzyski energii - niż w przypadku stosowania nieruchomych konstrukcji - będą wynagradzać inwestorom wyższe koszty inwestycyjne i operacyjne.

Nieaktualne liczby

Autorzy analizy podkreślają, że notowany w ostatnim czasie spadek cen instalacji fotowoltaicznych postępował tak szybko, że trudno jest uzyskać aktualne, rzetelne dane jeśli chodzi bieżące koszty inwestycyjne i operacyjne.

Jako przykład podają mocno nieaktualne i zawyżone liczby z ostatniego raportu Intergovernmental Panel on Climate Change, agencji Organizacji Narodów Zjednoczonych, z którego wynika, że przeciętny CAPEX farm fotowoltaicznych w 2020 roku wyniesie 1,79 USD/Wp i spadnie do poziomu 1,5 USD/Wp w roku 2030 - a więc znacznie powyżej kosztu osiąganego już teraz.

- To pokazuje, że proces podejmowania decyzji w międzynarodowej polityce klimatycznej bazuje na bardzo nieaktualnych i błędnych danych jeśli chodzi o jedną z najważniejszych technologii w energetyce. Obecnie CAPEX dla naziemnych farm PV wynosi już około 0,45 - 0,65 USD/Wp - oceniają autorzy analizy, wskazując, że dane co do kosztów mocno zawyżali w ostatnim czasie także m.in. eksperci Międzynarodowej Agencji Energetycznej.